Elektrociepłownia Żerań jest drugą co do wielkości pod względem ilości wytwarzanego ciepła elektrociepłownią w Warszawie, stanowiącą dziś własność spółki PGNiG TERMIKA SA. Decyzja o budowie zakładu zapadła po II wojnie światowej, zaś budowa rozpoczęła się w 1951.
Dokumentację i urządzenia do budowy elektrociepłowni, w ramach „bratniej pomocy”, dostarczył Związek Radziecki. W 1954 roku ruszyła pierwsza turbina EC Żerań. W latach 1956-1961 energia cieplna z zakładu była sukcesywnie dostarczana do pierwszych osiedli na Pradze, do Śródmieścia i na Żoliborz.
Kotły wodne i fluidalne
Zakład jest wyposażony w pięć kotłów parowych, cztery kotły wodne, dwa kotły fluidalne i osiem turbozespołów ciepłowniczych. Elektrociepłownia dysponuje mocą cieplną 1580 MW i elektryczną 386 MW, co oznacza, że zakład mógłby ogrzać blisko 40% budynków w Warszawie i zaświecić około 5 800 000 żarówek o mocy 60 W.
Podstawowym paliwem jest węgiel kamienny. Stopniowo wprowadzane jest również spalanie ekologicznej biomasy. Poza ciepłem i energią elektryczną, wytwarzanymi w kogeneracji, zakład produkuje również parę technologiczną dla odbiorców przemysłowych. Kogeneracja jest procesem technologicznym, polegającym na jednoczesnym wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła użytkowego, w tzw. skojarzeniu. Wytworzony strumień pary wodnej służy jednoczesnemu produkowaniu energii elektrycznej i energii cieplnej.
Warto zatrzymać się przy wspomnianych wcześniej kotłach fluidalnych, które w EC Żerań zostały wybudowane w 1997 i 2001 r. Stanowią one nowoczesne i ekologiczne rozwiązanie, zwiększające efektywność produkcji ciepła i redukujące emisję pyłu, tlenków siarki i azotu, bez konieczności budowy instalacji zewnętrznych. Kotły fluidalne stosowane są w energetyce do produkcji pary lub gorącej wody. Palenisko kotła wykorzystuje zjawisko fluidyzacji, które jest procesem powstawania dynamicznej zawiesiny, tzw. złoża fluidalnego, składającego się z drobnych cząsteczek ciała stałego, poruszających się w górę i w dół w strumieniu gazu lub cieczy, w przypadku EC Żerań jest to miał węglowy.
Efektywne spalanie
Spalanie w kotłach fluidalnych przebiega w temperaturach od 750 do 950 oC, a więc niższej niż w kotłach pyłowych. Poniżej temperatury 750 oC pogarszają się warunki utleniania węgla i powstaje tlenek węgla. Powyżej 950 oC następuje spiekanie i zmiękczanie popiołu, złoże traci więc charakter sypki i drobnoziarnistą strukturę. Utrzymanie odpowiedniego zakresu temperatur powinno być regulowane przez strumień cyrkulującego w złożu ciepła, do złoża doprowadza się więc materiał warstwy fluidalnej i utrzymuje duże ilości popiołu. Zaletą kotłów fluidalnych jest łatwe odsiarczanie i odazotowanie spalin. Zmniejszenie powstawania tlenków azotu możliwe jest dzięki niskiej temperaturze spalania. Odsiarczanie jest przeprowadzane tzw. metodą suchą, poprzez dodanie sorbentu, substancji chłonnej, np. kamienia wapiennego do materiału warstwy fluidalnej. Sorbent wiąże siarkę, nie dopuszczając do jej utlenienia i powstania dwutlenku siarki.
Będzie nowy blok
Jest zgoda Walnego Zgromadzenia Spółki PGNiG TERMIKA SA na budowę bloku gazowo-parowego w Elektrociepłowni Żerań. Decyzja zapadła 13 listopada. Projekt przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa zasilania energetycznego aglomeracji warszawskiej i wpłynie na odczuwalną poprawę jakości powietrza, bowiem dzięki budowie nowego bloku energetycznego, część kotłów węglowych na Żeraniu zostanie wycofana z eksploatacji. Nowy blok umożliwi zwiększenie produkcji energii elektrycznej o 50%. Wyposażony będzie w turbinę gazową z kotłem odzyskowym i turbinę parową. Jednostka o mocy zainstalowanej około 450 MWe (megawaty elektryczne dla odróżnienia od megawatów termicznych – MWt, przyp. red.) będzie zużywała rocznie około 0,6 mld m3 gazu ziemnego.
Parametry techniczne bloku będą spełniały wymogi Dyrektywy ws. Emisji Przemysłowych (IED) i wymogi BAT (Najlepszych Dostępnych Technologii). Przetarg zostanie ogłoszony do końca listopada, zaś planowany termin oddania bloku do eksploatacji to przełom lat 2018 i 2019.
Parametry bloku są imponujące. Moc elektryczna – 450 MWe (megawaty elektryczne), moc cieplna co najmniej 300 MWt (megawaty termiczne), produkcja energii cieplnej – 3200 GWh, produkcja ciepła – 1900 GWh.
Elżbieta Gutowska